آمريكايي‌ها به‌ويژه در طول مذاكرات دوره توافق جامع، از چنين شيوه‌اي در مذاكرات استفاده كرده‌اند و با وجود حل برخي اختلافات عمده در مراحل بعدي مذاكرات باز هم به آنها رجوع مي‌كنند. باز نگه داشتن پرانتز همه اختلافات تا لحظه آخر حربه آمريكايي‌ها در مذاكرات بوده است. با وجود اين ديپلمات‌هاي باسابقه كشورمان نسبت به نوسانات رفتاري طرف مقابل در برهه‌هاي مختلف مذاكرات افشاگري كردند و خارج از فضاي محرمانه گفت‌وگوها آنها را در مقابل اين سياست اشتباه تحت فشار قرار دادند.
- خوي زياده‌خواهي
علي‌اكبر ولايتي، رئيس مركز استراتژيك مجمع تشخيص مصلحت نظام ارديبهشت‌ماه امسال در گفت‌وگويي درباره علت‌هاي طولاني شدن و تمديدهاي چندباره مذاكرات گفته بود: علت به نتيجه نرسيدن مذاكرات در دور جديد در موعد مقرر زياده‌خواهي آمريكايي‌هاست كه بارها در مذاكرات درباره مسائلي به توافق رسيده‌ايم ولي دبه كردند.
به گفته ولايتي؛ «آمريكايي‌ها همان حرف‌هايي را كه قبلا به‌نوعي درباره آنها تفاهم حاصل شده است، دومرتبه تكرار مي‌كنند و بعد ادعاهاي جديدي مطرح مي‌كنند.» وزير امور خارجه دوران جنگ تحميلي و مذاكره‌كننده قطعنامه 598درباره شيوه ديپلماتيك آمريكايي‌ها در مذاكرات هسته‌اي مي‌گويد: اين خوي زياده‌خواهي آمريكايي‌هاست كه فكر مي‌كنند مي‌توانند با يك كار رواني و تبليغاتي و با كش دادن قضايا ايران را وادار كنند بيشترين امتياز را بدهد و كمترين نتيجه را بگيرد.
مسئولان و مذاكره‌كنندگان هسته‌اي كشورمان در عين حال چاره رويارويي با سياست كج‌دار و مريز آمريكايي‌ها را مقاومت دربرابر خواسته‌هاي آنها ديده‌اند. اين ايستادگي وادار به عقب‌نشيني آمريكايي‌ها از موضوعاتي مانند قيد بازگشت‌پذير بودن خودكار تحريم‌ها در توافقنامه نهايي شد كه در مذاكرات وين7 اتفاق افتاد و خبر آن را معاون وزير امور خارجه روسيه علني كرد.
با رو شدن دست آمريكا در استفاده از حربه تكراري خود، حسن روحاني رئيس‌جمهور كشورمان در نشست خبري خود به اين نكته اشاره كرد كه «اگر طرف مقابل به چارچوب‌هاي مورد توافق متعهد بماند و موارد جديد را وارد نكند، مي‌توانيم به حل‌وفصل مسائل برسيم اما اگر مسير چانه‌زني‌ها ادامه يابد، توافق طولاني‌تر خواهد شد.»
- نقض قول‌ها پس از بيانيه لوزان
پس از مذاكرات منجر به تفاهم لوزان سوئيس در 13فروردين‌ماه اگرچه تصور مي‌شد دوطرف درباره راه‌حل‌ها به توافق رسيده‌اند، اما مذاكرات بعدي حكايت از آن داشت كه تيم آمريكايي در برخي موضوعات از تفاهم‌هاي لوزان عقب‌نشيني كرده و خواستار جايگزين شدن راه‌حل‌هاي تفاهم شده با راه‌حل‌هاي جديد شده است. گزارش‌هاي 7دور مذاكرات پس از تفاهم لوزان سوئيس در وين اتريش، نيويورك آمريكا و ژنو سوئيس بيان‌كننده تزلزل آمريكايي‌ها در تصميم‌هايشان بود. آنها به‌طور عمده در ۴ موضوع تعداد ماشين‌ها در فوردو، زمانبندي تحقيق و توسعه، زمانبندي تعليق تحريم‌ها و مكان‌ها و افرادي كه بايد آژانس به آنها دسترسي پيدا كند نظرات جديدي اعلام مي‌كردند.
علي‌اكبر ولايتي به‌عنوان مرد پرده‌نشين مذاكرات در يك گفت‌وگوي مفصل سوءرفتار آمريكايي‌ها در مذاكرات را افشا كرده و به كمك تيم مذاكره‌كننده هسته‌اي در آنچه نمي‌توانستند بگويند آمده بود كه «آمريكايي‌ها در بحث تعداد سانتريفيوژهاي فوردو در مذاكرات لوزان پذيرفتند تعداد آنها ۱۰۰۰ سانتريفيوژ باشد و در فكت شيت خود هم آوردند اما در نوبت بعدي مذاكرات دبه كردند و گفتند بايد به جاي ۱۰۰۰ سانتريفيوژ ۳۵۰ سانتريفيوژ يعني 2زنجيره كار كند و اين خلاف آنچه بود كه قبلاً توافق كرده بودند.»
علي‌اكبر صالحي، رئيس سازمان انرژي اتمي نخستين كسي بود كه ارديبهشت‌ماه به‌طور تلويحي اين موضوع را مطرح كرد ولي بعد آن را مزاح سياسي قلمداد كرد. اما همين موضوع توسط علي‌اكبر ولايتي مشاور امور بين‌الملل رهبر معظم انقلاب و علاءالدين بروجردي رئيس كميسيون امنيت ملي مجلس دوباره با جزئيات آن علني شد تا مزاح سياسي صالحي جدي شده باشد.
- نوسان رفتاري
رسانه‌هاي مختلف تا واپسين روزهاي مانده به مهلت توافق 9تير نيز مواردي از نوسان‌هاي خواسته‌هاي آمريكايي‌ها در مذاكرات را نيز گزارش دادند. با وجود توافق صورت‌گرفته براي بازطراحي رآكتور آب سنگين اراك، سرگئي ريابكوف مذاكره‌كننده ارشد روسيه پس از مذاكرات وين7براي نگارش متن توافق از آن همچنان به‌عنوان يكي از موضوعات محل بحث در مذاكرات نام برد. اين در حالي است كه علي‌اكبر صالحي 5ارديبهشت در يك برنامه تلويزيوني با بازخواني مذاكرات خود با ارنست مونيز وزير انرژي آمريكا گفته بود راجع به نطنز، فوردو، اراك، ذخاير و تحقيق و توسعه صحبت كرديم و در مذاكراتي كه انجام شد رآكتور آب سنگين اراك باقي مي‌ماند.
در نقض قول ديگر در موضوع تحريم‌ها آنتوني بلينكن قائم‌مقام وزارت امور خارجه آمريكا برخلاف متن بيانيه لوزان مدعي اين مسئله شد كه (درصورت رسيدن به توافق نهايي) بيشتر تحريم‌هاي ايران براي مدت طولاني معلق مي‌شوند، نه اينكه پايان يابند و اگر ايران از تعهدات خود سر باز زد دوباره به‌طور خودكار فعال خواهند شد». با اين حال پس از مذاكرات وين7آمريكايي‌ها با مقاومت مذاكره‌كنندگان ايران عقب‌نشستند و موضوع بازگشت خودكار تحريم‌ها را كنار گذاشتند.
چنين رويكردي از سوي آمريكا در مذاكرات منجر به توافق 3آذرماه 1392، نيز مسبوق به سابقه بود. علي‌اكبر ولايتي در اظهاراتي با اشاره به رفتار آمريكايي‌ها در اين مذاكرات گفته بود در اجلاس ژنو كه مذاكرات صورت گرفت پشت درهاي بسته حرف‌هاي شيرين مي‌زدند ولي به محض خروج از جلسه، اظهارات زياده‌خواهانه و مخالف با آنچه توافق شده بود بيان مي‌كردند. اين در حالي است كه به گفته او تيم مذاكره‌كننده در همان ژنو يا هر جاي ديگر در مكان ويژه ضدشنود مطالب را منعكس مي‌كند و از آنها دستورالعمل مي‌گيرد و حين مذاكرات هم مرتب اين كار تكرار مي‌شود؛ بنابراين پذيرفته نيست كه چيزي را قبول كنند و دفعه بعد بگويند مورد قبولشان نيست.
- سابقه بدعهدي در مذاكرات سرنوشت‌ساز
سال گذشته درحالي‌كه ايران و آمريكا در مسقط پايتخت عمان آخرين گفت‌وگوهاي خود را براي رسيدن به توافق جامع تا سوم آذرماه برگزار مي‌كردند، آمريكايي‌ها با يك پيشنهاد بهت‌برانگيز غالب تفاهم‌هاي به‌دست آمده گذشته را زير سؤال بردند. اين مسئله با انتقادات تند عباس عراقچي مذاكره‌كننده ارشد كشورمان و علاءالدين بروجردي رئيس كميسيون امنيت ملي مجلس مواجه شد. بروجردي انتقاد كرده بود كه آمريكا در مذاكرات مسقط «بسيار بد» عمل كرد.
عراقچي هم با وجود انتقادات خود اشاره‌اي به جزئيات نكرد ولي ابراهيم كارخانه‌اي رئيس كميته هسته‌اي مجلس در گفت‌وگوي رسانه‌اي خود با تسنيم به پيشنهادات 8صفحه‌اي آمريكا در اين مذاكرات اشاره كرد و گفت: طرح آمريكايي‌ها براي محدود كردن تعداد سانتريفيوژها در حد چرخش دكوري و حيات نباتي و توقف تحقيق و توسعه در حد سانتريفيوژهاي نسل كهنه (نسل يك) و تعطيلي طولاني‌مدت آب‌سنگين اراك به بهانه بازطراحي و تغيير ماهيت به آب سبك و اعلام بازرسي‌هاي نامحدود و سرزده از تمامي تاسيسات هسته‌اي و در امتداد آن از تاسيسات نظامي است.
به گفته او اين پيشنهادات پس از يك سال مذاكره فشرده به‌دنبال توقف كامل پيشرفت فعاليت‌هاي هسته‌اي و نابود كردن بخش قابل‌توجهي از ذخاير هسته‌اي كشورمان بودند كه بر اين اساس آمريكا مذاكرات را به نقطه صفر رسانده و در بازي جديد در اقدامي زورگويانه قصد تحميل آن را داشت.
نظر شما